حفاظت سنگ: مروری بر آخرین پژوهش‌های علمی

توضیحات

این کتاب ویرایش دوم کتابی است که نخستین بار در سال ۱۹۹۶، توسط پروفسور کلیفورد پرایس (Clifford A. Price) و با عنوان “Stone conservation: an overview of current research” از سوی موسسه حفاظتی گِتی (Getty Conservation Institute) در ایالت متحدهی امریکا و ترجمهی فارسی که آن بر مبنای ویراست دوم کتاب در سال ۲۰۱۰ و با اجازهی رسمی موسسه و تایید نویسندگان آن بوده، تابستان ۱۳۹۴ منتشر شده است.
در ویراست دوم کتاب به همت اریک دوئن(Eric Ferguson Doehne) ، غالب منابع مهم در این حوزه که حدفاصل سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۹ عرضه شدند، مورد مرور کلی قرار گرفتهاند و بنابراین مطالب تازه در کنار مطالب چاپ نخست کتاب، مجموعاً برآیندِ بیش از چهار دهه مطالعات در این حوزه را ارائه میدهند. همچنین آشنایی مولفان کتاب با آخرین دیدگاههای انتشاریافته و همچنین ارزیابی انتقادی آنها، لحنی گزارشگونه و کلی به کتاب داده که برآمده از تحلیل جامع و خلاصهشدهی محتویات حدود ۹۰۰ منبع مورد استفاده، است.
عمده مباحث کتاب، به ویژه در فصول ۱ و ۲، به کاربرد روشها و تجهیزات دستگاهی جدید و استفاده از علوم تخصصی دیگر در حفاظت و مرمت سنگ اختصاص دارند که این مباحثِ قابل توجه – دستکم در بین جامعه مرمتگران سنگ در ایران – به ندرت شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفتهاند.
نیز ارائهی تقسیمبندیای از منابع موجود در دستههای مختلفی همچون منابع مربوط به مکانیسم تخریب، نمکزدایی و تمیزکاری سنگ، پایش سنگها و حفاظت سنگنگارهها که راهنمایی بسیار کاربردی در زمینههای مختلف میتوانند بود، از دیگر ویژگیهای کتاب است.
کتاب در ۷ فصل اصلی زیر تدوین شده است:

تخریب سنگ

ترمیم آسیبها: اقدامات پیشگیرانه و درمانی

بررسی اثربخشی درمانها

عملیاتیکردن: سیاست حفاظت

میراث روی سنگ: سنگ‌نگاره‌ها، معادن و سنگ جایگزین

عملکردهای بهینه: افزایش اثر بخشی پژوهشها

چه چیزی تغییر کرده است؟ برخی تصورات در ۱۵ سال گذشته

راهنمای استاندارد برای انتخاب و استفاده از استحکام‌بخش‌های سنگ

نگاهی به روشهای تعیین اصالت و منشأیابی مجسمه‌ها و آثار سنگی

نگاهی به تاریخچه و چالشهای حفاظت سنگ در ایران

کتابشناسی حفاظت و مرمت میراث سنگی در زبان فارسی

اریک فرگوسن دوئن تحصیلات خود در زمینهی زمینشناسی را تا درجه دکتری در دانشگاههای هاروارد و کالیفرنیا دیوِس گذراند و از سال ۱۹۸۸ تا ۲۰۱۰ با موسسه حفاظت گتی فعالیت داشت. وی به ویژه علاقمند پژوهش در مکانیسمهای تخریب سنگ، چون نقش انحلال نمکها در تخریب معماری، نقاشی دیواری و مجسمهها است.
کلیفورد پرایس نیز استاد باستانشناسی از کالج دانشگاهی لندن (UCL) است. وی تحصیلات خود در رشتهی شیمی را تا درجه دکتری در کالج سنت کاترین کمبریج گذراند و ابتدا در موسسه پژوهشهای ساختمان فعالیت کرد. پرایس در سال ۱۹۸۳ ریاست آزمایشگاه یادمانهای تاریخی میراث انگلستان را بر عهده گرفت و در سال ۱۹۹۰ به موسسه باستانشناسی (UCL) پیوست. مطالعات وی عمدتاً در تخریب و حفاظت سنگ بوده و حفاظت چندین کلیسای جامع و مشاوره محوطههایی از سراسر جهان را بر عهده داشته است.
کتاب «حفاظت سنگ: مروری بر آخرین پژوهشهای علمی»، مجلدی از مجموعهی «پژوهش در حفاظت» است که توسط موسسه گتی و در مشارکت با موسسههای دیگر پژوهش و منتشر شدهاند. «الکوکسی سیلانها و استحکامبخشی سنگ» (Wheeler 2005)، «آنالیز نقاشیهای مدرن» (Learner 2004)، «تاثیرات نور بر اشیاء موجود در مجموعهها» (Schaeffer 2001)، «ویترینهای بدون اکسیژن» (Maekawa 1998) و «پیرسازی تسریعی: جنبههای فتوشیمیایی و دمایی» (Feller 1994)، از جملهی عناوین دیگر مجلدهای این مجموعه هستند.
مهدی رازانی، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز و هادی زند کریمی، کارشناس ارشد باستانسنجی از دانشگاه هنر اسلامی تبریز، که ترجمهی کتاب را برعهده داشتند، در مقدمهی آن یادآور میشوند: «با افزایش تعداد نوشتهها، پژوهشها و برگزاری همایشهای تخصصی در سراسر دنیا دربارهی حفاظت و مرمت مصالح سنگی و نیز ورود دانشمندانی از دیگر رشتهها به این عرصه، تلاشهای زیادی در زمینهی عمقبخشی به تحلیلهای آسیبشناختی و فرآیندهای فرسایش آثار سنگی صورت گرفته است. این گستردگی تالیف و ارائهی کتابی را که تمامی جنبههای گوناگون مطالعات در این حوزه را در بر گیرد، ناممکن و نیز تعیین مرز میان دانش و نتایج آخرین مطالعات صورتگرفته در این زمینه را کاری سخت و طاقتفرسا کرده است. اما منابعِ مروری – از جمله این کتاب – میتوانند در کمترین زمان، حوزهی مطالعاتی فوق را برای مخاطبانش به صورت جامع و در نگاهی کلی مشخص نمایند.»