فضای حافظ

توضیحات

موضوع کلی کتاب گفتگو درباره­ی “فضا” و “حافظ” از معنی یا تعریف این مقوله دانسته نمی­شود؛ بلکه آنچه می­خوانیم؛ ثمره­ی تجربه و شناخت معماری است. و این نیز درست نیست گفته شود کتاب قصد دارد به کمک ارائه­ی سخنی در باب “فضا” و “حافظ” به دل خوانندگان جویای معنی و مغهوم معماری راه یابد و یافته­هایی نو در قالب این دو مدخل ارائه دهد.

سخن ما در زمینه­ی ذات معماری است که هم حافظ را کاوشگر و ژرف­نگر و منتقد عالم زندگی آدمیان می­کند و هم انسان­ها را وا می­دارد تا به معنی و مفهوم آفرینش فضای زیستی ـ یا بهتر، به حقیقت­های قابل آفرینش در پهنه­ی بی­کران فضا ـ بیاندیشند.

یادداشت­های ما که در آغاز در جهان فرضیّات و عشق به کاوش در نوشتارهایی از آثار دانشمندانی بزرگ ـ از فارابی تا شبستری به سر می­برد ازشهر آرمانی کم­شناخته­شده­ی “فی حقیقت العشق” سهروردی و بازخوانی سخن عطار و نسفی، به جهان پرقدری رسید که “خیال” نامیده می­شود.

از مقدّمه: انگیزه به دنیا آوردن این کتاب، از طریق شناخت آنچه نوشته است، شناخته تواند شد. امّا، آن چه بر پهنه صفحات آن توانیم خواند، مقوله­ای است دگر: نیاز به گفتن و نوشتن آن­چه دوست می­داریم برای همدلان خود بگوییم، نمایانگر عشق به بازگو کردن یافته­ها و به میان آوردن نکته­ها و پرسش­هایی است که پیش روی داریم و این­ها همه، از سخن موجز و دیرین ما سرچشمه دارند که عنوان داشتیم: “نوشتن برای سنجیده گفتن

• این مجموعه دارای ۳ کتاب بهم‌پیوسته است:
• کتاب اوّل:
• فصل اول: «ساختار فضا» – «ویژگی فضا»
• فصل دوّم: «ابزارها و گستره­های فضا»
• فصل سوّم: «درباره­ی فضای تغزل» ـ «نقش زمان، در تصویرسازی­های کلامی» ـ «شالوده­ی سخن شعر» ـ «تغزّل: از گام­های پروازگر تا تصویرهایی از آزادگی»

• کتاب دوّم:
• فصل اوّل: «فضای حافظ و گذار در گردونه­ی تغزل»
• فصل دوّم: «فضاها و محفل­ها»
• فصل سوّم: «خیال و گستره­های آن در زبان و ادب فارسی»

• کتاب سوّم:
• فصل اوّل: «حافظ و فضای او»
• فصل دوّم: «حافظ در فضای تغزّل»
• فصل سوّم: «کاوش شالوده و شالوده­ی ساختاری غزل­های حافظ» ـ «چگونگی­های بنای شالوده­یی غزل نزد حافظ»
• فصل چهارم: «حافظ»
• فصل پنجم: «چگونگی­های ابزارمندی سخن تغزّلی»
• فصل ششم: «شالوده­ی غزل­های حافظ»
• فصل هفتم: «شناخت ساختارمند سخن حافظ»

از متن: دورانی که بینش­ها و منش­های منطقی الزماً بر فرآورده­های معمارانه حکم نمی­رانند و معماران، همانند موسیقی­سازان و نقاشان و شاعران، جامه­ای خاص را که از سوی دیگران توصیه و دیکته می­شده، بر تن نمی­داشتند. معماران آن دوران بر جهان زمانه آشنا بودند؛ هم فردوسی ونظامی را میشناختند، هم بر تفاوت خاستگاه و نظریه­های اندیشه­پردازان علوم خالص آشنا بودند و هم به درستی می­دانستند که معماری، همانند شاعری، ریشه در بینشی دارد که جهان را “شش جهتی” می­دانستند وسیر وسلوک در آن را تنها بر پایه­ی آن چه در ذات “اسفار اربعه” نهفته بود، می­پسندید.