توضیحات
گزیده‌ای از کتاب:
«مسأله این است که در حال حاضر، مردم ما ـ چه آنها که در سطح بالای اجتماع در زمرۀ روشنفکران هستند و مسائل را با دیدی تحلیلی می‌نگرند و چه آنها که تنها فشار محیط زندگی را احساس می‌کنند ـ بدون آنکه ایده‌ای روشن در مورد واقعیت‌هایی که آنها را تحت‌فشار قرارداده‌اند داشته‌باشند، هریک به‌نحوی از محیط زندگی خود، به‌خصوص در شهرها، احساس نارضایتی می‌کنند؛ خواه این نارضایتی آگاهانه باشد یا آنکه ناخودآگاه به‌صورت طغیان‌های عصبی تجلّی کند.»
«در تدوین کتاب حاضر و مطالعات آن، دو مطلب مهم می‌نمودند.
یکم: نقطۀ شروع است که می‌تواند سه مبدأ به شرح زیر داشته باشد:
۱ـ جنبش مدرن و پیدایی مشروطه‌خواهان
۲ـ شروع معماری شقاقی و لرزاده (مجلس شورای ملی و مسجد سپهسالار) و …
۳ـ معماری از سال ۱۳۰۰ به بعد (عصر پهلوی دوم).
دوم: تقسیم‌بندی براساس فعالیت‌های درون‌شهری و گسترش شهرهای کشور. تحلیل‌گرانی که خواسته‌اند آغاز دورۀ معماری معاصر یا زندگی امروزی ایران را مطالعه‌کنند، یا خواسته‌اند نقطه‌عطفی برای آن برشمرند، از دید غیرمعمارانه به قضیه نگاه کرده‌اند و بنابراین، وارد تغییرات و تحوّلات معماری زمان خود نشده‌اند. ما معماران نیز تا زمانی که معماری را با تغییرات اجتماعی و در پیوند با آن در نظر نگیریم و صرفاً از دید معمارانه، به موضوع بنگریم، نمی‌توانیم مبدأیی برای شروع تغییر و تحوّل معماری زمان حاضر تصوّرکنیم. برای این موضوع لازم است قدری به گذشته برگردیم و عواملی را که باعث تغییرات اجتماعی شده اند، بررسیم و برمبنای آن عوامل، تحوّلات معماری را نتیجه بگیریم.»
«بدین ترتیب و براساس این روش است که معماری عصر پهلوی اول می‌کوشد چگونگی تکوین و تحوّل معماری سنتی و گذشته را به نظمی امروزی و مدرن برای جامعه‌ای که اندیشۀ امروزی را جایگزین روش گذشته ساخته‌است، بنماید. بررسی روند معماری معاصر ایران و شناخت تک‌تک ساختمان‌های دوره پهلوی اول و دوم و آنچه امروز به نام معماری در سطح شهرهای بزرگ ایران در جریان است، به ما یاری می‌دهد که در فهم مشکلاتی که در معماری امروز وجود دارند، کوشاتر شویم و نه فقط در جلوگیری از ندانم‌کاری‌ها و خرابکاری‌های آنها سعی‌کنیم، بلکه مسؤولان امر را به از بین رفتن تاریخ معماری‌مان به‌دست عدۀ محدودی از بسازبفروش‌هایی که در حال اجرا و عمل هستند، متوجه‌سازیم.»
گزیده‌ای از عناوین فهرست:
تاثیر روح زمانه در پیدایی معماری نو در ایران / مشروطه مبدا تحولات معاصر معماری / تاثیرات روس و انگلیس در دوران مشروطه
مدرنیزاسیون در دوران پهلوی اول / پیدایی مدرنیسم در ایران / پیدایی معماری مدرن در اروپا
فعّالیت مشاوران در ایران با پیدایی ساختمان‌هایی شاخص مانند بانک‌ملی، شهرداری تبریز و رشت و ساختمان رادیو / رواج خانه‌سازی در دهه‌بیست / انواع تیپ‌بندی ساختمان در این دوران / مشخصات ساختمانی
ورود به دوران پهلوی‌دوم / مهندسان ایرانیِ ازفرنگ‌برگشته / شکل آموزش بوزار در هنرهای‌زیبا / بررسی آثار معماران برجسته مانند سیحون، فرمانفرماییان و میرفندرسکی
فعالیت عمرانی در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ / مطالعه تاریخی تشکیل نهادهای مهم مانند سازمان‌برنامه / تحلیل نرخ جمعیت شهرها و روستاها / تدوین قوانین و طرحهای جامع شهری
معماران سنتی ومعماران نو / آموزش معماری / معماری و زنان معمار
آثار شاخص دهه ۴۰ و۵۰ مانند فرهنگسرای نیاوران و ساختمان میراث فرهنگی
فعالیت‌های معماری بعد از انقلاب۵۷ / خانه‌های ارزان‌قیمت / بازخورد کنگره ششم و منشورآتن در ایران / مباحثات CIAM و مسأله زیبایی معماری
آغاز سازندگی بعد از جنگ / تحلیل تهران پس از ازدیاد ساخت‌وساز و بروز آشفتگی شهری
