توضیحات
براساس اطلاعات وبسایت کتابخانه ملی، این اثر که بگفتهی نویسندهاش، «بازشناخت پیکاسو برای ایرانیان» نام گرفته، تنها کتاب تالیفی به زبان فارسی است که تحلیلی تفصیلی از نگرش و آثار پابلو پیکاسو را ارائه میدهد. موضوع کتاب نو نیست؛ اما چگونگیهای نگارش آن، از آنجا که تحلیلی است و مستند بر نظریهها و نکتهها و شاخصهایی که در سراسر متن میآیند، میخواهد گامی تازه در راه «به نظمدیدن و گسترده و ژرفخواستن فضایی پژوهشی» و بررسیهای هنری باشد.
کتاب در یک پیشگفتار و ۴ فصل با عناوین «نگاهی بر محفل جهانی پابلو پیکاسو»، «لزوم شناخت پیکاسو»، «زمانه هنری پیکاسو»، «پیکاسو و مقوله ماندگاری انسانها» و «طرحهای همراه گزارش» تدوین شده و در انتها، در بخشی مجزا، مجموعهای شامل ۲۰ تصویر از طراحیهای مداد و مرکب پیکاسو را نیز در برمیگیرد.
در پیشگفتار، نویسنده با برشماری ۷ ویژگی نمایانکنندهی شخصیت و جایگاه پیکاسو و تاکید بر جمعآمدن این ۷ ویژگی در این هنرمند، نگاهی دارد بر جامعهی زنده و پُرشور، نگران و آسیبدیده، توانمند و زورگو، نهانکار و… نیمه اول سده بیستم اسپانیا و اروپا و با اذعان به اینکه «وابستگیهای عاطفی شدید آدمیان به فرهنگ و سنتهای محلیشان» امری انکار ناپذیر است، به شرح بینش کمنظیر هنرمندانی چون پیکاسو در احساس تعلق به جامعه جهانی و نه صرفاً محلی، میپردازد.
فصل اول با عنوان »لزوم شناخت پیکاسو»، شناخت تاثیر و تاثرهای پدیدههای انسانی-اجتماعی-مدنی را در زندگی هنرمندان هدف قرار میدهد و برای این هدف وجوه گونهگون بینش پیکاسو به مثابه یک هنرمند را زیر ۵ مبحث با عناوین «انسانی زنده»، «انسانی هنرمند»، «نقاشی انسان»، «انسانی اجتماعی و اجتماعی-مدنی» و «انسانی جهانی» مورد بررسی قرار میدهد. تاکید بر پویایی و نوآفرینی مداوم در هنر، اتکا به فضای ذهنی و زیستی بر مبنای عشقها، صبرها و تهورهای خود هنرمند، وفاداری هموارهی هنرمند به انسانیت و تاریخ انسان، تعلق خاطری عمیق به ارزشهای اجتماعی و مدنی و سرآخر اعتنای جدّی هنرمند به واقعیّات و رویدادهای جهانی، از جملهی ویژگیهایی هستند که در این فصل به هنر پیکاسو اطلاق و هر یک تشریح میشوند.
فصل دوم، شناخت تحولات زمانهی هنری پیکاسو را هدف قرار داده و طی آن به طرح و تشریح مباحثی زیر ۴ عنوان: «هنر نقاشی در گذار از سده نوزدهم به بیستم»، «فضای هنری اروپای نیمه نخست سده بیستم و تعریف نقاشی مدرن»، «شناخت امروزی ادبیات مکتوب ایران در باب هنر نقاشی مدرن»، «شناخت کوبیسم، مقولهای برای شناخت پیکاسو» و «پیکاسو و هنر نقاشی مدرن» میپردازد.
فصل سوم که شرح دلایل و اسباب اندیشگانی ماندگاری هنر پیکاسو را هدف قرار میدهد، نخست در مختصری روشنگرانه به شرح بینش نقاشان مکتب امپرسیونیسم و عناد پیکاسو با آنها پرداخته و پس از آن با طرح و تشریح مفاهیمی چون «سازماندهیِ فضاییِ موضوع نقاشی» و «الهام»، مطالعهای تحلیلی بر چند اثر این هنرمند دارد. از جمله درباره تابلو «دوشیزگان آوینیون» در صفحه ۹۸ کتاب میخوانیم: «اندام دوشیزگانی که در این تابلو معرفی شدهانداز پیوستگی سطحهایی شناخته میشود که هر یک به بینش و گزینش نقاش، بخشی از موجودیت هویتی آنان را معرفی میکند. پیکرهی آدمی به مثابه ساختاری در نظر گرفته شده است که میخواهد شاخصهای ازلیِ پرسوناژهای تابلو را به قصد نمایانکردن آهنگ حیاتی که در آنها جاری است، بیاورد. در این تابلو هر یک از دوشیزگان به حالتی ایستادهاند که در آن واحد، به بیشترین میزان آنچه را که شخصی و فردی دارند با آنچه که در جمعشان هست، به نمایش بگذارند.»
فصل پایانی کتاب به معرفی ۲۰ تصویر پیوست شده از آثار پیکاسو به کتاب و شرح دلایل انتخاب آنها میپردازد. در این فصل با طرح این نکته که در نگاه نویسنده این ۲۰ طرح دارای وابستگیها و ارتباطهایی میان خود هستند، «فیالبداهه بودن»، «دارای ظاهری پرخاشگر» و «بازگوکنندهی فضای اجتماعی-مدنی سرزمین هنرمند» را ازجملهی ویژگی مشترک همگی این ۲۰ اثر انتخابشده میداند. در بخشی از این فصل میخوانیم: «نقاشان، بیش از معماران و موسیقیسازان و حتی بیش از شاعران از آزادی در گزینش ابزارهای بیانیـزبانی برخوردارند. در کارهایی که در این مجموعه گردآوری شدهاند، نقاش از آزادی قابل توجهی برای «به عمل در آوردن» اثری که پیش روی دارد برخوردار است.»